Veel media-aandacht voor overleden typograaf Gerard Unger

Enkele dagbladen en andere media eerden de afgelopen dagen Gerard Unger, die zaterdag in Bussum op 76-jarige leeftijd overleed. NRC Handelsblad noemt hem ‘het brein achter 38 lettertypen die wereldwijd gebruikt worden.’ PRINTmatters groef wat dieper en kwam tot het volgende mediaoverzicht over de "best gelezen Nederlander aller tijden".

Gerard Unger ontwierp vele lettertypen voor kranten en tekende onder meer ontwerpen voor munten, logo's en postzegels. Hij werd vooral bekend om zijn ontwerp van de blauwe ANWB-bewegwijzeringsborden. Unger volgde aan de voorloper van de Rietveld Academie de grafische opleiding, en bleef er nog dertig jaar aan verbonden als docent. Hij was ook zes jaar lang bijzonder hoogleraar typografische vormgeving aan de Universiteit Leiden. Hij won diverse grafische vakprijzen. 

NRC Handelsblad, in: ‘De letters hielden ook van hem’
In ruim een halve eeuw ontwierp Unger 38 verschillende lettertypen. Bijna altijd waren dat letters die inspeelden op een technische ontwikkeling, of die bestemd waren voor een specifiek doel. Zo ontwierp Unger letters voor de eerste, lage-resolutie beeldschermen in banken. Voor de Amsterdamse metro en de bewegwijzeringsborden op de Nederlandse wegen. Voor kranten die met een ‘zuinige’ letter ruimte en papier wilden besparen. En voor chocoladefabrikant Verkade ontwierp Unger een alfabet minder breukgevoelige chocoladeletters.

Vlak voor zijn overlijden, terwijl hij mantelzorger was voor zijn zieke vrouw, schreef hij tussen zijn eigen chemokuren door een Engelstalig handboek over letterontwerpen Theory of type design. Dit "survivalproject” voltooide hij in een paar maanden tijd, vertelde hij in NRC: 'Ik liep er allang mee rond, het moest er kennelijk uit.' Ook voelde hij tijdsdruk. Hij besefte dat hij er niet zo lang meer zou zijn.

Unger over zijn letters in de ANWB-bewegwijzeringsborden in NRC Handelsblad, in: ‘WhatsApp zou onderzoek moeten doen naar de leesbaarheid’
'Mijn lettertype is jarenlang voor alle (bewegwijzerings)borden gebruikt omdat het acht procent leesbaarder bleek dan het Amerikaanse lettertype dat daarvoor gebruikt werd. Zo’n verschil betekent dat je mijn borden op de snelweg zeker dertig meter eerder kon lezen.'

Unger, in 2007 in een portret door Wim Broekman in het toenmalige Grafisch Weekblad:
‘Ik had op geen beter moment geboren kunnen worden. Toen ik begon, was er de enorme maalstroom van veranderingen binnen de grafische industrie. Daarmee kon ik voorop lopen in het temmen van de techniek, bij de overgang van lood naar fotografisch zetten en van hoogdruk naar offset. Direct gevolgd door de vergaande automatisering en digitalisering. Letters maken die geschikt zijn voor de nieuwste technieken, dat was en is steeds weer een uitdaging.’ (...) ‘Het verfijnen van de grafische techniek heeft overigens lang geduurd. Neem een krant uit 1980 en leg die naast een krant van nu. Je weet niet wat je ziet, de vroegere lijkt wel met modder gedrukt. Het verschil is ongelofelijk groot. Met de hete adem van digitaal drukken in hun nek, hebben de fabrikanten er alles aan gedaan de kwaliteit van traditioneel drukwerk te verbeteren. Dat is geslaagd. Qua techniek én wat materialen zoals papier en drukinkt betreft.’

'Mij is vaak gevraagd of er inmiddels niet genoeg lettertypes zijn. Nee zeg ik dan, nog steeds niet. Er is alle reden aan te nemen dat we nog veel meer variaties nodig hebben. Neem de ontwikkeling van mobiele telefoons en de flexibele beeldschermen. De ideale letter bestaat niet. Gelukkig niet. Voor ontwerpers ligt er nog veel werk in het verschiet.'

Creative Holland in 2017, in: Typograaf Gerard Unger krijgt TDC-medal
Gerard Unger is vooral bekend als ontwerper van lettertypen die uitblinken door leesbaarheid en functionaliteit. Hij ontwierp verschillende lettertypen speciaal voor gebruik in tijdschriften en kranten, waar de Swift en de Gulliver de bekendste van zijn. De Gulliver uit 1993 wordt sinds 2000 gebruikt door de krant USA Today. De krant kon dankzij de letter meer tekst kwijt op smallere pagina’s. Daarmee wordt tien miljoen dollar per jaar aan papier bespaard. 

Citaat van Unger in De Volkskrant, in: Best gelezen Nederlander aller tijden is overleden – en toch kent bijna niemand letterontwerper Gerard Unger:
‘Ik maak lettertypes die onder bijna alle omstandigheden bruikbaar zijn. Swift is Engels voor gierzwaluw. Zwart, scherp afgetekend tegen de lucht. Tijdens de vlucht maken ze heel snelle wendingen, met scherpe hoeken. In de letter heb ik iets van die vliegkunst willen laten zien.’

Unger verstaat de kunst om letters open te houden met korte stokken en vlaggen en een uitgekiende witverdeling, zodat het zetsel nooit dichtloopt, maar er wel veel informatie op een pagina past.

NRC Handelsblad, nogmaals in: ‘De letters hielden ook van hem’:
Vlak voor zijn overlijden, terwijl hij mantelzorger was voor zijn zieke (inmiddels ook overleden, red.) vrouw, schreef hij tussen zijn eigen chemokuren door een Engelstalig handboek over letterontwerpen Theory of type design. Dit „survivalproject” voltooide hij in een paar maanden tijd, vertelde hij in NRC: 'Ik liep er allang mee rond, het moest er kennelijk uit.' Ook voelde hij tijdsdruk. Hij besefte dat hij er niet zo lang meer zou zijn.